VPS Sunucuda WordPress Kurulumu ve Optimizasyonu

WordPress, günümüzde web siteleri oluşturmak için en popüler içerik yönetim sistemlerinden (CMS) biridir. Esnekliği, kullanım kolaylığı ve geniş eklenti/tema ekosistemi sayesinde hem basit bloglardan karmaşık e-ticaret sitelerine kadar birçok farklı türde web sitesi için uygundur. VPS (Virtual Private Server – Sanal Özel Sunucu) ise, web sitenize özel kaynaklar sunan, daha fazla kontrol ve performans sağlayan bir hosting çözümüdür. Bu makalede, bir VPS sunucusuna WordPress'i nasıl kuracağınızı ve web sitenizin performansını nasıl optimize edeceğinizi adım adım inceleyeceğiz.

VPS Seçimi ve Hazırlığı

WordPress kurulumuna başlamadan önce, ihtiyaçlarınıza uygun bir VPS sunucu seçmek önemlidir. VPS seçimi yaparken dikkat etmeniz gereken bazı faktörler şunlardır:

Kaynaklar: Web sitenizin beklenen trafiğine ve karmaşıklığına göre yeterli RAM, CPU ve depolama alanına sahip bir VPS seçin. Başlangıç için 1-2 GB RAM, 1-2 CPU çekirdeği ve 20-40 GB depolama alanı yeterli olabilir.
İşletim Sistemi: Çoğu VPS sağlayıcısı farklı işletim sistemi seçenekleri sunar. WordPress için en yaygın kullanılan işletim sistemleri Ubuntu, Debian ve CentOS'tur. Ubuntu, kullanım kolaylığı ve geniş topluluğu sayesinde yeni başlayanlar için iyi bir seçenektir.
Yönetim Paneli: VPS sağlayıcınızın sunduğu yönetim paneli (örneğin cPanel, Plesk, DirectAdmin) sunucu yönetimi ve WordPress kurulumunu kolaylaştırabilir. Ancak, yönetim paneli kullanmak ek maliyet getirebilir.
Konum: Web sitenizin hedef kitlesine yakın bir sunucu konumu seçmek, gecikmeyi azaltarak performansı artırabilir.
Fiyat: Farklı VPS sağlayıcılarının fiyatlarını karşılaştırın ve bütçenize uygun bir plan seçin. Ancak, sadece fiyata odaklanmak yerine, sunulan kaynaklar ve hizmet kalitesini de göz önünde bulundurun.

VPS'nizi seçtikten sonra, sunucuya bağlanmanız ve hazırlık işlemlerini yapmanız gerekir. Genellikle SSH (Secure Shell) protokolü kullanılarak sunucuya bağlanılır. SSH istemcisi olarak PuTTY (Windows) veya Terminal (macOS/Linux) kullanabilirsiniz.

Sunucuya bağlandıktan sonra, aşağıdaki adımları izleyerek sunucuyu WordPress kurulumuna hazırlayabilirsiniz:

Sistem Güncellemeleri: Sunucuya bağlandıktan sonra, işletim sistemini en son sürüme güncellemek önemlidir. Ubuntu için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz:
```
sudo apt update
sudo apt upgrade
```
Güvenlik Duvarı (Firewall) Kurulumu: Sunucunuzu yetkisiz erişime karşı korumak için bir güvenlik duvarı kurmanız önerilir. UFW (Uncomplicated Firewall) Ubuntu için yaygın olarak kullanılan bir güvenlik duvarıdır.
```
sudo apt install ufw
sudo ufw enable
sudo ufw allow ssh
sudo ufw allow http
sudo ufw allow https
```

LEMP Stack Kurulumu

WordPress, PHP programlama dili ve bir veritabanı (genellikle MySQL veya MariaDB) üzerinde çalışır. Bir VPS sunucusuna WordPress kurmak için, öncelikle bir LEMP (Linux, Nginx, MySQL/MariaDB, PHP) veya LAMP (Linux, Apache, MySQL/MariaDB, PHP) stack kurmanız gerekir. Bu makalede, Nginx web sunucusunu kullanan LEMP stack kurulumunu ele alacağız.

Nginx Kurulumu: Nginx, yüksek performanslı bir web sunucusudur. Aşağıdaki komutlarla Nginx'i kurabilirsiniz:
```
sudo apt install nginx
```
Kurulum tamamlandıktan sonra, Nginx'in çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için tarayıcınızda sunucunuzun IP adresini ziyaret edebilirsiniz. "Welcome to nginx!" yazısı görmelisiniz.
MariaDB Kurulumu: MariaDB, MySQL'in açık kaynaklı bir alternatifidir. Aşağıdaki komutlarla MariaDB'yi kurabilirsiniz:
```
sudo apt install mariadb-server
```
Kurulum tamamlandıktan sonra, MariaDB'yi güvenli hale getirmek için aşağıdaki komutu çalıştırın:
```
sudo mysql_secure_installation
```
Bu komut size bir dizi soru soracaktır. Güvenli bir parola belirleyin ve varsayılan ayarları değiştirerek MariaDB'yi güvenli hale getirin.
PHP Kurulumu: WordPress, PHP üzerinde çalıştığı için PHP'yi ve gerekli PHP modüllerini kurmanız gerekir.
```
sudo apt install php php-fpm php-mysql php-cli php-gd php-curl php-zip php-xml
```
PHP-FPM (FastCGI Process Manager), Nginx ile PHP arasında iletişimi sağlar.

WordPress Kurulumu

LEMP stack kurulumunu tamamladıktan sonra, WordPress'i kurmaya başlayabilirsiniz.

WordPress İndirme: En son WordPress sürümünü WordPress.org adresinden indirebilirsiniz. Alternatif olarak, aşağıdaki komutlarla sunucunuza indirebilirsiniz:
```
wget https://wordpress.org/latest.tar.gz
```
İndirme tamamlandıktan sonra, dosyayı ayıklayın:
```
tar -xzvf latest.tar.gz
```
WordPress Dosyalarını Web Sunucu Dizinine Taşıma: WordPress dosyalarını Nginx'in web sunucu dizinine taşımanız gerekir. Genellikle bu dizin `/var/www/html`'dir. Ancak, farklı bir dizin kullanıyorsanız, buna göre ayarlama yapın.
```
sudo mv wordpress/* /var/www/html/
```
Dosya İzinlerini Ayarlama: WordPress'in dosyaları yazabilmesi için doğru dosya izinlerini ayarlamanız gerekir.
```
sudo chown -R www-data:www-data /var/www/html/
sudo chmod -R 755 /var/www/html/
```

Nginx Konfigürasyonu: Nginx'i WordPress ile çalışacak şekilde yapılandırmanız gerekir. Yeni bir Nginx konfigürasyon dosyası oluşturun:

sudo nano /etc/nginx/sites-available/wordpress

Aşağıdaki konfigürasyonu dosyaya yapıştırın (domain adınızı ve diğer ayarları güncellemeyi unutmayın):

server {
    listen 80;
    server_name example.com www.example.com;

    root /var/www/html;
    index index.php index.html index.htm;

    location / {
        try_files $uri $uri/ /index.php?$args;
    }

    location ~ \.php$ {
        include snippets/fastcgi-php.conf;
        fastcgi_pass unix:/run/php/php7.4-fpm.sock; # PHP sürümünüze göre güncelleyin
    }

    location ~ /\.ht {
        deny all;
    }
}

Konfigürasyon dosyasını kaydedin ve kapatın. Ardından, siteyi etkinleştirin:

sudo ln -s /etc/nginx/sites-available/wordpress /etc/nginx/sites-enabled/
sudo nginx -t
sudo systemctl restart nginx

WordPress Kurulumunu Tamamlama: Tarayıcınızda domain adınızı ziyaret edin (örneğin, example.com). WordPress kurulum sihirbazı açılacaktır. Gerekli bilgileri (veritabanı adı, kullanıcı adı, parola vb.) girerek kurulumu tamamlayın.

WordPress Optimizasyonu

WordPress kurulumunu tamamladıktan sonra, web sitenizin performansını optimize etmek için bazı adımlar atabilirsiniz:

Önbellekleme Eklentisi Kullanımı: Önbellekleme, web sitenizin statik kopyalarını oluşturarak sunucu yükünü azaltır ve sayfa yükleme hızını artırır. WP Super Cache, W3 Total Cache ve LiteSpeed Cache gibi popüler önbellekleme eklentilerini kullanabilirsiniz.
Resim Optimizasyonu: Büyük boyutlu resimler, sayfa yükleme hızını olumsuz etkileyebilir. Resimleri web için optimize etmek için Smush, Imagify veya ShortPixel gibi eklentileri kullanabilirsiniz.
CDN (Content Delivery Network) Kullanımı: CDN, web sitenizin içeriğini farklı coğrafi konumlardaki sunucularda saklayarak kullanıcılara daha hızlı bir şekilde ulaşmasını sağlar. Cloudflare, MaxCDN ve KeyCDN gibi CDN servislerini kullanabilirsiniz.
Tema ve Eklenti Optimizasyonu: Kullanmadığınız tema ve eklentileri silin. Kullandığınız tema ve eklentilerin güncel olduğundan emin olun. Hafif ve optimize edilmiş temalar tercih edin.
Veritabanı Optimizasyonu: Veritabanınızı düzenli olarak optimize etmek, performansı artırabilir. WP-Optimize eklentisi, veritabanınızı optimize etmenize yardımcı olabilir.
PHP Sürümünü Güncelleme: Daha yeni PHP sürümleri, daha iyi performans sunar. Sunucunuzda en son PHP sürümünü kullanmaya özen gösterin.

Sonuç ve Özet

Bu makalede, bir VPS sunucusuna WordPress'in nasıl kurulacağını ve web sitenizin performansını nasıl optimize edeceğinizi adım adım inceledik. VPS seçimi, LEMP stack kurulumu, WordPress kurulumu ve optimizasyon adımlarını takip ederek, hızlı ve güvenilir bir WordPress web sitesi oluşturabilirsiniz. Unutmayın ki, web sitenizin performansı sürekli olarak izlenmeli ve optimize edilmelidir. Düzenli olarak güncellemeleri kontrol edin, gereksiz eklentileri kaldırın ve önbellekleme gibi optimizasyon tekniklerini kullanarak web sitenizin hızını artırın.